Bruksizm do niedawna uchodził za problem wyłącznie stomatologiczny, związany z kłopotami ze zgryzem czy też ze źle dopasowaną protezą. Psychiatrzy traktowali to schorzenie jako parasomnię, czyli zaburzenie snu. Obecnie bruksizm coraz częściej uważany jest za chorobę psychosomatyczną. Pojęcie to opisuje dolegliwości fizyczne, w których powstaniu istotny udział biorą czynniki psychologiczne, a zwłaszcza emocjonalne. W związku z tym do walki z bruksizmem potrzeba lekarzy kilku specjalności, czyli neurologa, psychoterapeutę lub psychiatrę, fizykoterapeutę i przede wszystkim stomatologa.
Spis treści
Bruksizm — co to jest?
Bruksizm często opisywany jest jako patologiczne tarcie zębów żuchwy o zęby szczęki. Objawy tej choroby nasilają się głównie w nocy w trakcie snu, przed samym zaśnięciem lub podczas wybudzania się. Obecnie szacuje się, że co dziesiąta osoba w Europie boryka się z tym problemem. Niestety dolegliwość ta jest bardzo ciężka do rozpoznania, a nieleczona może przynieść poważne konsekwencje dla zdrowia nie tylko zębów, ale całego organizmu. Może prowadzić do zmian w stawach skroniowo-żuchwowych i bólów głowy. Kolejnym problemem jest leczenie, które nie należy do najłatwiejszych. Bruksizmu nie da się pozbyć przy pomocy specjalnej pasty do zębów czy płynu do jamy ustnej.
Jakie są przyczyny nadmiernego ścierania się zębów?
Nawykowe, nieświadome zaciskanie i zgrzytanie zębami może mieć różne podłoża. Jest to schorzenie wieloczynnikowe, przez co nie jest do końca wyjaśnione. Wśród najpopularniejszych przyczyn bruksizmu wymienia się przede wszystkim:
- zaburzenia zgryzowo-zwarciowe,
- zaburzenia psychiczne i emocjonalne takie jak schizofrenia, depresja, autyzm, zespół Downa itd.,
- zaburzenia hormonalne,
- choroby przewodu pokarmowego,
- niedobory witamin i magnezu,
- predyspozycje genetyczne,
- alergie i nietolerancje pokarmowe,
- zażywanie niektórych leków,
- nieprawidłowo dopasowane plomby lub zbyt częste żucie gumy.
Bruksizm u dzieci w wielu przypadkach ma charakter przejściowy i z czasem mija samoistnie. W młodym wieku zgrzytanie zębami może pojawić się też po przejściu innych chorób takich jak owsica czy ospa.
Jakie są objawy bruksizmu?
Do najbardziej znanych objawów bruksizmu zalicza się przede wszystkim bardzo silne zaciskanie zębów oraz nawykowe zgrzytanie zębami. Istnieje jednak znacznie więcej przesłanek, które świadczą o chorobie. Często pozostają one niezauważone aż do późnego stadium dolegliwości. Z tego powodu warto od czasu do czasu zwrócić uwagę na ewentualne:
- ścieranie, pękanie i rozchwianie zębów,
- przygryzanie i krwawienie z dziąseł oraz zaniki przyzębia,
- nieprawidłowości w stawach skroniowo-żuchwowych,
- problemy z otwieraniem ust,
- zmęczenie mięśni twarzy i szyi,
- nadwrażliwości zębów,
- uporczywe bóle głowy.
Bruksizm dotyka zarówno dzieci, jak i dorosłych. Choroba utrwala się często jako nawykowe rozładowywanie napięcia. Układ nerwowy jest z nią ściśle powiązany, dlatego jednym ze sposobów zapobiegania dolegliwościom jest eliminacja stresu poprzez techniki relaksacyjne lub rozmowy z psychologiem.
Czy możliwe jest leczenie bruksizmu?
Bruksizm można wyleczyć, jednak nie jest to leczenie, które skończy się na jednej wizycie pacjenta w gabinecie stomatologicznym. Dentysta zazwyczaj zleca wykonanie specjalnej szyny relaksacyjnej, którą zakłada się na czas snu. Zapobiega ona zgrzytaniu zębami. Nakładka musi przylegać bardzo dokładnie, dlatego wykonywana jest zawsze na indywidualne zamówienie. Warto jednak pamiętać, że jest to leczenie objawowe. Nie likwiduje ono wszystkich przyczyn bruksizmu. Aby w pełni wyleczyć się z choroby, w wielu przypadkach potrzebna jest pomoc neurologa, psychoterapeuty, psychiatry i fizykoterapeuty. Dokładny plan leczenia będzie zależał od tego, jakie objawy występują u danego pacjenta.
Coraz częściej stosowanym sposobem jest leczenie bruksizmu botoksem, który wstrzykiwany jest w żwacze. Są one w ten sposób osłabiane, przez co dolegliwość zanika i pacjent może po kilku dniach poczuć ulgę. Zabieg trzeba powtarzać co pół roku w gabinecie stomatologicznym lub medycyny estetycznej. Liczba wizyt zależy od efektów kuracji.
Czy bruksizm można leczyć w domu?
Istnieje kilka sposobów łagodzenia dolegliwości związanych z bruksizmem. Wymagają one jednak nieco więcej zaangażowania niż kupienie specjalnej pasty do zębów czy innych leków. Napięte mięśnie żuchwy można rozluźnić poprzez otwieranie i zamykanie ust przez kilka minut. Jeśli odczuwalny jest ból szczęki, to przyłożenie kostek lodu powinno pomóc go uśmierzyć. Kiedy pojawia się on nagle, pomóc mogą ciepłe okłady i rozgrzewające maści. Można też wykonać masaż, który rozluźni kark, twarz oraz ramiona. Duże znaczenie ma również dostosowanie diety. Spożywanie zbyt twardych produktów oraz żucie gumy nie wpłynie dobrze na proces leczenia.
Nieleczony bruksizm — do czego prowadzi zgrzytanie zębami?
Kiedy zda się sprawę z tego, co to jest bruksizm i jakie są jego objawy, leczenie staje się kwestią priorytetową. Oprócz męczących i uciążliwych objawów znaczenie mają też poważne konsekwencje choroby. Ignorowany przez dłuższy czas bruksizm może prowadzić do bolesności w okolicy oczodołów, suchości oka, szumu w uszach i zaburzeń równowagi. Zaniedbania powodują też nadmierne ścieranie i pękanie zębów, zaniki przyzębia, obniżenie dziąseł, a także rozchwianie i przemieszczenie uzębienia. Często w trakcie mycia występuje krwawienie oraz przegryzanie języka i policzków. Innymi problemami, które mogą się pojawić, są bóle głowy, uszu, karku, pleców, barków, a także zaburzenia produkcji śliny i bezsenność.
